Episode 155: Wat is Volkskunde?

Alles omtrent volkskunde.

Geskryf en voorgelees deur Ronel Janse van Vuuren.

Kopiereg 2025 Ronel Janse van Vuuren — Alle regte voorbehou.

Kry die transkripsie hier.

Leer meer oor die skrywer hier.

Music: Secrets by David Fesliyan (FesliyanStudios.com) and Dramatic Heartbeat by FesliyanStudios.com

Transkripsie

Jy luister na die Faeries and Folklore podcast deur Ronel.

Ek is donker fantasie skrywer Ronel Janse van Vuuren. Met meer as ‘n dekade van rondsnuffel in stowwerige volkskunde boeke, om wesens van verbeelding wat my nuuskierigheid aangewakker het na te vors, is ek hier om die volkskunde in ‘n neutedop te deel en hoe ek dit herverbeel het vir my skrywerk in ‘n oorsprong van die feë.

Hierdie is die Faeries and Folklore podcast.

Hi, ek is jou gasvrou Ronel Janse van Vuuren. Noem my sommer net Ronel. In vandag se episode, gaan ons voort met ons verkenning van die feëryk.

Hierdie episode is geborg deur my boek Eens… Verhale, Mites en Legendes van Feërie, beskikbaar in meeste formate. Leer meer oor hoe Feërie se geheime onthul word deur te gaan na ronelthemythmaker.com/my-books.

Jy kan nou my tyd om die podcast te maak – navorsing, skryf, opnames, ensomeer – borg deur vir my ‘n koffie te koop. Dit kan ‘n eenkeer ding wees, of jy kan dit weer in die toekoms doen. Gaan na buymeacoffee.com/ronel om my te ondersteun.

Ons gaan voort met ons verkenning van die ryk van die feë.

Vandag se onderwerp: Wat is Volkskunde?

Hierdie week se episode is ‘n bietjie anders. Ek het verskeie boodskappe van luisteraars en van lesers van my blog ontvang wat vra oor wat volkskunde nou eintlik is.

En ek verstaan dit: daar is verskillende benaderings van hierdie term op die web. So ek het besluit om hierdie episode te doen met die hoop dat wanneer iemand aanlyn soek vir “folklore” of “volkskunde”, hulle dit sal vind en die kuns en misterie daaragter sal verstaan.

Daar is baie maniere om hierdie vraag te beantwoord en na hierdie onderwerp te kyk. Ek gaan dit vanuit ‘n skrywer se perspektief bekyk.

Volgens die HAT:

Volkskunde: wetenskaplike studie van volkseienskappe, -tradisies, -oorleweringe, -kultuur, -drag, ens.

Folklore: die gesamentlike sedes, gebruike, gewoontes, oorlewerings, vertellings, liedjies, ens. van ‘n groep of volk.

Ek hou van daardie beskrywing!

Die Grimm broers het mondelinge verhale versamel, dit neergeskryf en as Grimm Feëverhale gepubliseer. Danksy hul dors na kennis is mense regoor die wêreld bekendgestel aan verhale wat binne die gemeenskap sou gebly het wat hulle gevind is. Dieselfde met die Noorse mites in die Poëtiese Edda, en Aesopus se fabels.

Green Day het ‘n wonderlike liedjie, The Forgotten, oor volkskunde. Nee, ek gaan dit nie sing nie, maar hier is my gunstelingreël: “Where in the world’s the Forgotten? They’re lost inside our memories… What we remember becomes folklore.”

Om voort te bou op die beskrywing van wat volkskunde is, kom ons kyk na die verskillende kategorieë:

Volksverhale

Volgens die HAT:

Volksvers: vers, gedig wat uit die volk ontstaan of vir die volk begrypvol en genotvol is.

Wat beteken dit?

Die verhaal het nie ‘n identifiseerbare oorspronklike skrywer nie (alhoewel die persoon wat dit in geskrewe vorm versamel, gewoonlik as die skrywer gekrediteer sal word – soos die Grimm broers); die verhaal word van een geslag na die volgende oorgedra; dit verander met elke hervertelling volgens die sedes en waarskuwings wat op daardie tydstip oorgedra moet word; dit weerspieël die waardes en gebruike van die kultuur waaruit dit kom; dit is nie gekoppel aan ‘n spesifieke persoon, tyd of plek nie; die karakters is gewone mense; die vertelling is aangepas om by die ouderdomsgroep van die gehoor te pas (wat beteken dit kan met ‘n donkerder toon vertel word vir ouer gehore).

Fabels

Volgens die HAT:

Fable: verdigte vertelling met opvoedkundige doel

Wat beteken dit?

Vermenslike diere is gewoonlik die hoofkarakters (dink aan Aesopus se Fabels) en hulle het ‘n duidelike boodskap om te deel (die gras is nie groener aan die ander kant nie – Die plattelandse muis en die stadsmuis).

Sprokies

Volgens die HAT:

Sprokie: eenvoudige (oorgelewerde) kinderlike vertelling, meestal met ‘n (dikwels) verhulde les, waarin bonatuurlike wesens optree en dinge en diere praat.

Wat beteken dit?

Hulle begin gewoonlik met “eendag lank gelede”, wat hulle in tydlose plekke laat afspeel; die hoofkarakter seëvier oor die bose met behulp van toorkrag (of bygestaan deur iemand wat toorkuns kan gebruik); daar is hope towerieke wesens en denkbeeldige wesens; dit het in die laat-sewentiende eeu van ‘n gesproke verhaal vir kinders na ‘n literêre genre verander. (“Aspoestertjie” en ander val in hierdie kategorie.)

Wolhaarstories

Volgens die HAT:

Wolhaarstories: kaf praat.

Wat beteken dit?

Dit is gewoonlik ‘n wild oordrewe storie oor ‘n regte of fiktiewe persoon wat die beste cowboy/kryger/leeutemmer/ens. was wat nog ooit bestaan het.

Mites

Volgens die HAT:

Mite: oorlewering omtrent gode en godsdiens; godeverhaal

Wat beteken dit?

Dit handel gewoonlik oor mitologiese wesens (feetjies, gode – veral Noors, Grieks, Romeins, Egipties, hoewel ander in die afgelope jare in hierdie kategorie geval het) en skeppingsverhale (soos hoe die Cailleach verantwoordelik is vir verskeie berge en mere in Keltiese volkskunde).

Legendes

Volgens die HAT:

Legend: verhaal van ‘n werklike of denkbeeldige persoon wat nie op die werklikheid berus nie, maar op volksoorlewering en gevolglik soms geloofwaardigheid mis

Wat beteken dit?

Hulle speel af in die verlede; handel gewoonlik met helde of konings wat dade van dapperheid doen; hulle kan gebaseer wees op werklike mense en gebeure; hulle kan plaaslike legendes oor begrawe skatte en spookhuise insluit. (Robin Hood en Koning Arthur val in hierdie kategorie.)

Dinge wat in folklore voorkom:

Plekke

Baie plekke het volksverhale wat daarmee verband hou. Ek kyk graag daarna in my volkskunde plasings op my blog en hier op die podcast. Soos ingange na Feërie.

Wesens

Daar is ‘n magdom wesens wat ‘n verskyning maak in volkskunde. Ek blog gereeld oor hulle en hulle verskyn hier op die podcast.

Hervertellings

Daar kan geredeneer word dat elke keer as ‘n nuwe verteller die storie van Rooikappie vertel, dit ‘n hervertelling is.

Maar in fiksie hou werklike hervertellings die basiese struktuur van die oorspronklike verhaal, maar voeg hul eie kinkels by. My gunsteling-vertelling van Rooikappie is Marissa Meyer se Scarlet. Jy kan steeds die oorspronklike verhaal diep binne die storiestruktuur vind, maar die karakters het ‘n lewe van hul eie aangeneem en hul eie storie geskep.

GK Chesterton het gesê: “Sprokies is meer as waar, nie omdat hulle vir ons sê dat drake bestaan nie, maar omdat hulle vir ons sê dat drake oorwin kan word.”

Jy kan dit interpreteer soos jy wil.

As skrywer hou ek daarvan om in alle vorme van volkskunde te duik om ‘n storie te inspireer.

Ek het baie wesens/wesens gevind om oor te skryf van regoor die wêreld in my feë boeke, maar sommige is blykbaar steeds deel van lewende godsdienste. Ek bly daarvan weg, want ek wil liewer niemand kwaad maak op grond van godsdiens nie: my temas (veral die warmknoppie-kwessies) sorg blykbaar reeds daarvoor.

Volkskunde is belangrik, al omhels ons dit net in Disney-flieks en in tienerromans wat as sprokies vermom is, leer ons waar ons in die wêreld hoort en sien ons die magie wat oral om ons is.

Ek hoop dit het jou vrae beantwoord.

Ek hoop dat jy hierdie episode van die faeries and folklore podcast geniet het en dat jy iets nuuts oor die feë geleer het.

Onthou dat jy ‘n transkripsie van hierdie episode in die beskrywing kan kry. As jy nuut is by die podcast, hoekom nie na my webtuiste ronelthemythmaker.com gaan en ‘n gratis kopie van ‘Ongesiens’, die tweede boek in die Feëverhale reeks, te kry nie? Tonne volkskunde, toorkrag en gevaar wag! Pas op!

Beskikbaar by

Audible | Podbean | Amazon Music | Spotify | Youtube | iHeart Radio | Player FM | Listen Notes | Apple Podcasts | TuneIn

You can now support my time in producing the podcast (researching, writing and everything else involved) by buying me a coffee. This can be a once-off thing, or you can buy me coffee again in the future at your discretion.

You can now own the backlist seasons as audiobooks. All proceeds go to hosting the podcast. Exclusively available from Ronel’s store.